Rotmistrz Witold Pilecki swoje pierwsze patriotyczne kroki stawiał w niezwykle ważnym, dla polskiej historii mieście, Wilnie. To tam należał do zakazanego przez władze rosyjskie harcerstwa i stawiał pierwsze kroki konspiracyjne. Po wybuchu pierwszej wojny światowej walczył zarówno z Niemcami jak i Rosjanami. W czasie walk o niepodległość, walczył u boku Jerzego Dąbrowskiego „Łupaszki” w partyzanckim „pułku paniczów”. Jego historia z harcerstwem trwała nadal, według ostatnich raportów z 1919 roku, był Drużynowym VIII drużyny im. Adama Mickiewicza w Wilnie.
W wojnie z bolszewikami był czynnym żołnierzem Wojska Polskiego. Walczył m.in w 211 pułku ułanów i w jego szeregach brał udział w bitwie warszawskiej. Warto również zaznaczyć, że był kawalerzystą w trakcie obrony Grodna. Rotmistrz, za całokształt swojej służby na rzecz odbudowy Polski został odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych.
W okresie po bitwie warszawskiej został zdemobilizowany i w międzyczasie awansowany do stopnia podporucznika rezerwy (1925). Po ustaniu konfliktu, Witold zajął się zarządzeniem swoim majątkiem, podjął studia korespondencyjne, a zdobytą wiedzą dzielił się z lokalną społecznością. Ukazuje to pewną wszechstronność Witolda Pileckiego, który potrafił walczyć karabinem w czasie konfliktu, natomiast w czasie pokoju zdobywać wiedzę, kształcić się i dążyć do budowania dobrobytu.
Udział w wydarzeniach ważnych dla odzyskania przez Polskę niepodległości ukształtował pro obywatelską postawę młodego Witolda. Jego męstwo i odwaga da o sobie znać w trakcie II wojny światowej, kiedy to zgłosi się jako ochotnik do Auschwitz, gdzie po zorganizowaniu siatki konspiracyjnej ucieknie z pierwszym raportem na temat ludobójstwa dokonywanego przez Niemców w Europie. Z całą pewnością można powiedzieć, że doświadczenia I wojny światowej, a następnie wojny polsko-bolszewickiej uformowały postawę i spojrzenia na świat Witolda Pileckiego.
